Trong quá trình chăn nuôi gia cầm, nông hộ rất hay gặp tình trạng cắn mổ nhau. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này như: Mật độ nuôi, thiếu dinh dưỡng, stress nhiệt… Do đó, người chăn nuôi cần chủ động tìm hiểu nguyên nhân gia cầm cắn mổ nhau để xử lý triệt để tình trạng này. Căn cứ theo từng nguyên nhân khác nhau sẽ có giải pháp điều trị tình trạng cắn mổ khác nhau. Ví dụ, đối với mật độ nuôi quá cao, bạn nên tách bớt đàn sang chuồng mới hoặc tăng diện tích chuồng nuôi. Như thế, gia cầm sẽ ít bị stress dẫn đến mổ nhau.
Gia cầm cắn mổ nhau là gì?
Hiện tượng cắn mổ nhau xảy ra ở tất cả các loại gia cầm và tất cả hình thức nuôi. Hiện tượng này có thể gây thiệt hại lớn về tỷ lệ chết, chất lượng thịt và hiệu quả kinh tế nếu không được phát hiện sớm.
Có thể gọi hiện tượng cắn mổ nhau ở gia cầm là hội chứng. Hiện tượng xảy ra thường bắt đầu từ việc một số con vật trong đàn mổ lông nhau, rồi mổ, cắn xé thậm chí là ăn thịt ở một số bộ phận như ngón chân, mào, đuôi hay hậu môn của nhau. Đặc biệt, khi trong đàn có một con có vết thương bị chảy máu, thì cả đàn nuôi sẽ bị kích thích và chúng tập trung vào việc cắn mổ vết thương của con vật đó. Từ đó, dẫn đến việc bùng phát hiện tượng cắn mổ nhau ở trên toàn đàn.
Vì sao gia cầm lại cắn mổ nhau?
Hiện tượng cắn mổ nhau ở gia cầm thường do rất nhiều nguyên nhân gây nên, trong đó tập trung vào những nguyên nhân chính sau đây:
Do điều kiện chuồng nuôi
– Mật độ nuôi: mật độ nuôi quá cao không đảm bảo. Hiện tượng cắn mổ nhau thường xảy ra ở đàn có mật độ lớn. Một thí nghiệm theo dõi trên 850 gà thịt nuôi từ 1 ngày đến 47 ngày với các mật độ 8, 12 và 14 gà/m2. Gà được nuôi bằng một khẩu phần giống nhau ở từng giai đoạn khác nhau. Kết quả nghiên cứu đã thấy gà nuôi với mật độ thấp (8 gà/m2) có tăng trưởng và hiệu quả sử dụng thức ăn tốt hơn so với 2 mật độ kia. Đàn có mật độ thấp cũng có tỷ chết và cắn mổ nhau thấp hơn các đàn có mật độ cao hơn.
– Thời tiết nắng nóng bất thường, làm cho gia cầm bị stress nặng sinh ra cắn mổ nhau.
– Điều kiện chuồng nuôi không thông thoáng, cường độ ánh sáng quá mạnh hoặc quá tối cũng gây ức chế làm kích thích đàn vật nuôi trở nên hung hăng và cắn mổ nhau.
– Chuồng trại vệ sinh kém, nhiều mùi hôi và khí độc NH3, H2S…
Do dinh dưỡng chưa đảm bảo
– Mất cân bằng dinh dưỡng giữa các nhóm: đạm, axit amin, vitamin, khoáng, chất xơ… Đặc biệt trong giai đoạn thay lông, giai đoạn cho năng suất cao.
– Rối loạn hấp thu dinh dưỡng, nhất là chất khoáng.
– Thiếu thức ăn và nước uống trong điều kiện nuôi nhốt, hay thiếu không gian để đặt máng ăn, máng uống cũng có thể dẫn đến hiện tượng này. Trong tình trạng này gà phải đánh nhau để tranh giành thức ăn và nước uống, những con yếu dễ bị thương tích; máu và vết thương là yếu tố kích thích sự bùng nổ hiện tượng cắn mổ nhau ở cả đàn.
– Trộn lẫn những con gà, vật nuôi không cùng lứa hoặc có đặc điểm ngoại hình khác so với toàn đàn cũng làm cho gà có thể cắn mổ nhau.
Do đặc tính của gà
Thích mùi tanh: Tôm, tép, giun, dế đều là thức ăn mà gà luôn ưa thích nên hễ cứ thấy là sẽ tranh nhau ăn vì chúng có mùi tanh, và máu cùng những vết thương hở cũng vậy, chúng có sức hấp dẫn đối với gà.
Thích màu đỏ, gà là loài động vật có tính tò mò, chúng luôn muốn tìm hiểu mọi thứ bằng cái mỏ của mình, nhất là những thứ nhỏ, di động hoặc những vật mà có màu đỏ thì chúng càng không thể cưỡng lại được, nên chỉ cần một con gà trong đàn bị chảy máu là cả đàn sẽ xúm lại mổ để khám phá. Chúng sẽ tập trung mổ, càng mổ lại càng thấy hương vị tanh ngon.
Cách xác định nguyên nhân gia cầm cắn mổ nhau
Có thể thông qua một số biểu hiện để xác định nguyên nhân gây ra hiện tượng cắn mổ nhau trên gia cầm như: Khi thấy gà cắn mổ nhau vào thời điểm nhiệt độ trong chuồng tăng cao (thường từ 10h sáng đến 15h chiều), vào sáng sớm. Và chiều tối hầu như không xảy ra, hiện tượng này xảy ra ở mọi lứa tuổi của gia cầm. Khi đó, người nuôi có thể xác định được môi trường. Và mật độ nuôi là nguyên nhân gây ra.
Còn do dinh dưỡng và thức ăn gây ra thường vào lúc gia cầm thay lông. Mọc lông hoặc giai đoạn gà đẻ rộ. Gia cầm có thể cắn mổ nhau trong suốt cả ngày. Nhất là lúc nhiệt độ trong chuồng tăng cao, cùng với hiện tượng gia cầm có thể cắn mổ trứng. Trên thực tế, các nguyên nhân có thể xảy ra đan xen cùng lúc với nhau và có thể dẫn đến mức độ thiệt hại cao hơn nếu không được xử lý kịp thời.
Biện pháp chấm dứt tình trạng gia cầm cắn mổ nhau
Nhốt riêng gia cầm bị thương
– Theo dõi và tiến hành bắt, nhốt riêng những gia cầm hay mổ những con khác.
– Bắt nhốt riêng, cách lý những con gia cầm bị cắn mổ có vết thương hở và bị chảy máu. Đồng thời tiến hành bôi thuốc sát trùng lên vết thương. Và chăm sóc cho chúng hồi phục.
– Tiến hành cắt mỏ ở một số loại gia cầm như gà nhằm hạn chế tình trạng cắn mổ nhau. Ở gà thịt tiến hành cắt mỏ lúc 7 – 10 ngày tuổi. Gà hậu bị trứng cắt ở tuần 7 – 8 hoặc 12 – 16 tuần.
Điều chỉnh ánh sáng phù hợp
– Điều tiết giảm cường độ ánh sáng cho thích hợp, tuân thủ chế độ ánh sáng đối với từng loài nuôi ở từng giai đoạn khác nhau. Tạo điều kiện thông thoáng cho chuồng nuôi. Có thể bỏ thêm các bó rau xanh vào chuồng cho gia cầm ăn để thỏa mãn tập tính tìm kiếm, đào bới mồi của chúng. Cung cấp thêm hàm lượng chất khoáng và giảm tình trạng cắn mổ nhau.
Đảm bảo dinh dưỡng cho vật nuôi
– Đảm bảo đầy đủ hệ thống máng ăn, máng uống để vật nuôi được tiếp xúc đầy đủ trong toàn đàn. Kiểm tra và cho ăn uống đầy đủ. Tránh không để gia cầm thiếu nước trong những ngày nhiệt độ cao.
– Vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, sử dụng các biện pháp để tránh có mùi hôi, khí độc trong chuồng trại.
– Bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu. Và cân bằng hàm lượng dinh dưỡng cho phù hợp ở từng loài, theo độ tuổi. Đặc biệt là hàm lượng chất khoáng canxi, sắt. Tỷ lệ cân đối giữa các axit amin với nhau…
Tuân thủ các kỹ thuật trong quá trình nuôi và phát hiện kịp thời. Đó là những vấn đề quan trọng trong trang trại chăn nuôi. Nhằm giúp người nuôi tránh được những thất thoát không đáng có xảy ra.
