Bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà có thể khiến cho người chăn nuôi thiệt hại lớn. Đây là chứng bệnh có ở mọi mùa trong năm. Tuy nhiên vào khoảng tháng 2 tới tháng 7 thì có rất nhiều. Khi bị bệnh ở gà nuôi lấy thịt thì chúng sẽ có thể lân lan nhanh chóng. Tùy thuộc vào cách người chủ chăm sóc bệnh ở gà ra sao mà có tỷ lệ nhiễm tương ứng. Tuy nhiên nếu như đã nhiễm thì tỷ lệ tử vong cực kỳ cao. Thậm chí nếu như gà còn nhỏ thì 70% là sẽ chết. Đối với gà đã lớn hoặc gà đẻ thì cũng có tới 20% tử vong.
Ký sinh trùng gây bệnh ra sao?
Bệnh Ký sinh trùng đường máu gà do một loại đơn bào ký sinh sống trong máu có tên là: Leucocytozoon-cauleri gây nên, kích thước nhỏ, cấu tạo gồm màng lọc, nguyên sinh chất và nhân. Đơn bào ký sinh được phân chia thành hợp tử, sau đó di chuyển lên tuyến nước bọt của các ký chủ trung gian truyền bệnh là: Muỗi vằn, Dĩn. Khi đốt, truyền bệnh vào cơ thể gà, các đơn bào phát triển và ký sinh trong hồng cầu gà. Đơn bào sinh sản vô tính, phá vỡ nhiều hồng cầu, sau đó xâm nhập vào các cơ quan thực thể như gan, thận, lách, làm sưng to, biến dạng, xuất huyết…
Mức độ nguy hiểm của bệnh
Dù bệnh ký sinh trùng đường máu ở gà có tỷ lệ và khả năng lây nhiễm thấp giữa các cá thể trong cùng một đàn. Tuy nhiên mức độ gây thiệt hại của nó được các chuyên gia đánh giá là nguy hiểm tương đương với các bệnh truyền nhiễm khác thường gặp ở gà. Tỷ lệ chết khi nhiễm bệnh rất lớn do khi mắc bệnh, hệ miễn dịch suy yếu, kết hợp thiếu máu, làm tăng khả năng nhiễm một số bệnh thứ phát nguy hiểm hơn.
Bệnh diễn ra trong phạm vi lây lan rộng và có tính chất vùng. Đối với một quốc gia thuộc vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa như Việt Nam, đặc biệt là các tỉnh phía Nam luôn có thời tiết oi nóng, độ ẩm cao, là môi trường phát triển thuận lợi cho bệnh dịch diễn biến phức tạp. Do khó có thể kiểm soát được sự phát triển cũng như tiêu diệt được các vật chủ của ký sinh trùng gây bệnh thế nên đây chính là loại bệnh mà người chăn nuôi phải luôn đề phòng và chữa trị kịp thời. Khi dịch bệnh xảy ra, sẽ gây ra thiệt hại nặng nề cho cả đàn gà và người nông dân.
Các triệu chứng khi bị ký sinh
Triệu chứng cấp tính
- Bệnh thường gặp ở gà trên 35 ngày tuổi vào mùa mưa.
- Thời gian ủ bệnh từ 7 – 12 ngày, gà thường kém ăn, bỏ ăn, ủ rũ, sốt cao, mào tích nhợt nhạt, miệng chảy nhiều nước nhờn, tiêu chảy kéo dài, phân có màu lá cây xanh lét (đặc điểm này thường ít gặp ở các bệnh khác trên gà).
- Số lượng mắc bệnh trong đàn tăng dần. Đến ngày thứ 13 – 14, một số con chết thường vào ban đêm, có biểu hiện ộc máu ở miệng, mũi, mào, tích thâm đen, nằm thõng cổ, về sau chết bất cứ lúc nào, tỉ lệ chết lên đến 70% nếu không phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời.
Triệu chứng mạn tính
- Bệnh thường gặp ở gà trưởng thành, gà mái đẻ. Sau quá trình mắc bệnh, từ thể cấp tính chuyển sang thể mạn tính.
- Thể bệnh mạn tính gà thường chậm lớn, thiếu máu, niêm mạc nhợt nhạt, mào thâm, phân loãng có màu xanh. Gà đẻ giảm hoặc tắt đẻ, một số con có biểu hiện liệt chân.
- Tỉ lệ chết khoảng 5 – 20%.
Các bệnh tích của gà
Bệnh tích cấp tính
- Da ngực, chân, mào, tích, vùng da mỏng vùng không lông có nhiều vết đốt của côn trùng tụ máu.
- Các cơ quan nội tạng tụ huyết, lách sưng to gấp 2 bình thường, trên bề mặt có nhiều điểm xuất huyết hoặc hoại tử. Một số trường hợp thấy gan đen.
- Mổ khám máu loãng không đông.
- Dạ dày tuyến xuất huyết.
- Phổi ứ máu.
- Ruột chứa phân màu lá cây xanh lét.
Bệnh tích mạn tính
- Gà trưởng thành, gà mái đẻ mắc bệnh lâu ngày, khi chết mổ khám thấy có nhiều nang bào ký sinh màu trắng giống như những hạt gạo nằm rải rắc ở cơ ngực, cơ cổ.
Chẩn đoán gà bị ký sinh
Dựa theo bệnh lý
- Dựa vào đặc điểm dịch tễ học: Bệnh thường xảy ra theo đặc điểm khí hậu của từng vùng, miền nóng ẩm, nơi trồng nhiều cây màu. Bệnh xảy ra tập trung vào mùa xuân và hè.
- Dựa vào độ tuổi mắc bệnh: Gà thường mắc bệnh ở 35 ngày tuổi trở lên, tỉ lệ chết cao, gà mái giảm đẻ, ngừng đẻ không rõ nguyên nhân.
- Dựa vào bệnh tích điển hình: Gà chết thường ộc máu ở miệng, mũi. Khi cắt tiết mổ khám máu loãng không đông, phân màu xanh lét.
- Dựa vào kêt quả điều trị: Dùng thuốc kháng sinh điều trị không hiệu quả.
Dựa theo so sánh với bệnh khác
- Giống bệnh Cúm A H5N1: Vì cũng xuất huyết dưới da.
- Giống bệnh Newcaslte: Cũng xuất huyết ở dạ dày tuyến.
- Giống bệnh Marex: vì quả Tối và dạ dày tuyến sưng to, xuất huyết.
- Giống bệnh Cầu trùng: cũng ỉa ra máu tươi, xuất huyết ruột non, manh tràng.
- Giống bệnh Bạch lỵ: cũng xuất huyết lấm tấm hình đinh ghim ở gan.
- Giống bệnh Tụ huyết trùng: cũng ỉa phân xanh, xuất huyết ở ruột non.
- Giống bệnh Coryza sưng phù đầu: cũng sưng phù đầu, sưng mắt.
- Giống bệnh Viêm thanh khí quản truyền nhiễm: cũng xuất huyết và teo buồng trứng.
- Giống bệnh Đầu đen: Mào, tích cũng nhợt nhạt, sưng gan, thận.
- Giống bệnh Thiếu dinh dưỡng, thiếu khoáng: cũng khô chân, mào nhợt nhạt.
- Giống bệnh Nhiễm trùng huyết: Gà thường mắc bệnh sau những đợt mưa rào, ỉa phân xanh , lông rất dễ rụng thành mảng to, xuất huyết dưới da.
Dựa theo xét nghiệm
- Lấy máu gà mắc bệnh nhuộm, soi trên kính hiển vi thấy ký sinh trùng hình thoi.
Làm sao để phòng bệnh ký sinh?
- Ngăn ngừa sự tiếp xúc trực tiếp giữa côn trùng và gà bằng cách thường xuyên phun thuốc diệt côn trùng để diệt ruồi, muỗi, mạt gà,…
- Hàng ngày cho uống các chất điện giải, Vitamin để tăng cường sức đề kháng cho gà.
- Dùng BIO – SORBITOL B12 hoặc SUPERLIV cho uống hàng ngày để tăng cường chức năng gan, thận và giải độc.
Hướng dẫn điều trị
- Sử dụng thuốc đặc trị ký sinh trùng:
- Buổi sáng: Đặc trị bệnh HAN – METOXIN 50 WS (0,4g/kg thể trọng) hoặc ECO TRISUL PLUS (1g/ 2-4 lít nước uống).
- Buổi trưa: Hạ sốt, giải độc: HAN PARA C + Vitamin A+ Vitamin K3.
- Buổi chiều: Cho uống DOXAN (1g/ 20 kg thể trọng).
- Sử dụng phác đồ trên ngoài tác dụng điều trị bệnh còn ngăn ngừa được nhiễm trùng, xuất huyết và dung giải tế bào máu.
